Gezondheidszorg in Landgraaf door de eeuwen heen
In 1905 kwam dokter Cals als assistent naar Schaesberg. In 1909 vestigde hij zich definitief in Schaesberg. Cals was gedurende dertig jaar in Schaesberg "de dokter". Zijn woonhuis staat nog in de Dr. Calsstraat. De straat heette eerder Laurastraat maar werd dus vernoemd naar de dokter.
Cals was geboren in Meerssen. Na geslaagd te zijn aan de Rijksnormaalschool in Meerssen ging hij als onderwijzer naar Amsterdam. Naast zijn werk studeerde hij aan de gemeentelijke universiteit ook nog medicijnen. Hij maakte zijn opleiding af aan de universiteit van Gent. Daarna kwam hij terug naar Limburg omdat de groeiende mijnindustrie behoefte had aan geneesheren. Het was voor een arts in die tijd enorm hard werken in de hoek Schaesberg, Nieuwenhagen, Waubach, Rimburg en Eygelshoven. Dag en nacht stonden ze klaar voor de mensen. Van Cals is bekend, dat hij er een keer op een maandagavond achter kwam dat hij vanaf zondagmorgen constant in de weer was geweest. Vakantie heeft Cals nooit gekend. Ook maatschappelijk was hij actief en zijn gemoedelijke omgang maakte hem tot vriend en vertrouwde van ieder. Als geneesheer gaf hij de stoot om te komen tot de oprichting van het Groene Kruis en was hij medeoprichter van de Bouwvereniging in Schaesberg en de R.K. Staatspartij. Hij was ook nog 12 jaar lid van Provinciale Staten.
Cals was een bijzondere man en werd in Schaesberg gezien als een rechtvaardige man.
Groene Kruis Schaesberg. In de Staatscourant van september 1912 werd de Koninklijke Goedkeuring bekend gemaakt van de statuten van de Rooms Katholieke Vereniging Het Groene Kruis Schaesberg. Het depot werd ondergebracht in het klooster van de zuster aan de Hoofdstraat. Voorafgaand was in 1910 al een bestuur gekozen en werd in maart 1911 de eerste algemene ledenvergadering gehouden. De vereniging begon met 120 leden. In 1914 waren dat er 142 en in 1915 136.
In 1952 krijgt Schaesberg een eigen Groen Kruisgebouw in de toenmalige Quaedvlieglaan. Het pand bestaat nog steeds maar nu als woning op de hoek van de Lemperslaan en de Quaedvlieglaan.
Vroedvrouw. Van 1895 tot 1939 was A.C. Heuts de gemeentelijke vroedvrouw. In 1914 werd een instructie door de gemeente opgesteld. In 1920 was ook mej. M.Ph. Kreukels vroedvrouw (verloskundige) in Schaesberg.
In 1918 pleit dokter Cals voor verstrekken van een ruime subsidie om bij bevallingen naast een dokter of vroedvrouw ook een gediplomeerde verpleegster te nemen. Hij vond het nodig dat in de plaats kwam van een grootmoeder, buren en een baker om kindersterfte te voorkomen.
Tussen 1905 en 195 bedroeg de kindersterfte gemiddeld:
Nieuwenhagen 52,6%
Schaesberg 45,9 %
Ubach over Worms 43,6%
Op 1 april 1918 bedroeg de jaarwedde 400 gulden zo lezen we in de Limburger Koerier. De gemeente kreeg daarvoor in dat jaar nog een subsidie van 100 gulden van zowel de provincie als het rijk. Hoewel dat niet helemaal duidelijk is, zal de jaarwedde van de gemeente betrekking hebben gehad op het gedeelte van de Armenzorg. Andere mensen moesten haar dus betalen. Ook bij de huisarts werkte dat zo.
In 1939 trok de gemeenteraad van Schaesberg de instructie voor de vroedvrouw in.
Blijkbaar is daarna een mevrouw Smeets verloskundige geworden. Zij laat in een advertentie in november 1918 weten dat haar praktijk als verloskundige gewoon wordt voortgezet.
Zij doet dit omdat op 26 november 1938 T. Scholte in de Limburger Koerier bekendmaakt, dat zij zich als verloskundige en gediplomeerd verpleegster gevestigd heeft aan het adres Hoofdstraat 71. Met ingang van april 1957 gaat haar praktijk naar het Kruisgebouw Qauedvlieglaan 4. Truus Scholte(ns) was niet als bekend als vroedvrouw/verloskundige maar zeker ook vanwege haar verzetsactiviteiten tijdens de 2e wereld oorlog. Zij kreeg in Canada onderscheidingen vanwege het helpen van piloten.
Haar tas wordt nog steeds bewaard in het Verzetsmuseum in Amsterdam.
Op 31 oktober 1953 maakt M.S. Crombach haar vestiging bekend op het adres Quaedvlieglaan 12, naast het Groene Kruisgebouw.
In 1962 zien we dan nog de vestiging van mevrouw Villevoye op het adres Baanstraat 50.
De eerste huisarts in Nieuwenhagen vestigde zich in 1919. Het was P.J. (Pieter Joseph) Snijders die in 1893 in Voerendaal geboren was. Hij was net afgestudeerd en gedmoliseerd als militarie arts. Nadat pogingen in Vaals en Valkenbuyrg mislukt waren. Ging hij op de fiets naar Nieuwenhagen waar in de streek tussen Schaesberg en Rimburg nog alle eer te behalen viel. Na eerst in de Kerkstraat (nu Heigank) en daarna aan de Rötscherweg gewoond te hebben vestigde Pake Snijders zich in 1934 in het pand dat we nu kennen als Heigank 132. Alle vier de zonen uit het gezin werden huisarts.
In 2019 lieten de huisartsen, in samenwerking met de heemkundevereniging, het boekje "100 jaar Huisartsenpraktijk Snijders" het licht zien. Inmiddels is de 4e generatie huisarts actief in Nieuwenhagen.
Pake Snijders was ook musicus en oprichter en actief lid van het dubbelkwartet "Con Amore" en van het koor "Stemmen uit de Mijnstreek".
Groene Kruis Nieuwenhagen. De R.K. Vereniging Het Groene Kruis Nieuwenhagen verkreeg via bekendmaking in de Staatscourant 147 in juli 1923 Koninklijke goedkeuring van de staten. De vereniging was in november 1922 opgericht. Ook in Nieuwenhagen werd het depot ondergebracht bij de Zusters.
Vroedvrouw. De gemeente Nieuwenhagen kreeg in 1907 een subsidie van 100 gulden voor een vroedvrouw met standplaats Nieuwenhagen ter voorziening in de behoefte aan een verloskundige in de gemeenten Nieuwenhagen, Schaesberg, Eygelshoven en Ubach over Worms.
Groene Kruis Ubach over Worms. In september 1953 krijgt Ubach over Worms in de Schoolstraat een nieuw kruisgebouw in een door de gemeente beschikbaar gestelde woning. Het Groene Kruis in Ubach over Worms kreeg op 12 november 1931 Koninklijke goedkeuring van de statuten. De goedkeuring was nodig omdat er in 1929 een reorganisatie was geweest, waar wij helaas nog geen gegevens van hebben.
Vroedvrouw. In 1930 begon mej. Loyen in Ubach over Worms haar werkzaamheden als vroedvrouw. De gemeenteraad benoemde haar in zijn vergadering van 22 juli 1930. In 1955 vierde zij haar zilveren jubileum.
Per januari 1930 werd in Ubach over Worms R.G.H.J. Harbers benoemd tot gemeente-arts. In 1955 vierde hij in stilte zijn zilveren jubileum. Hij was al huisarts in de gemeente vanaf 1927. De gemeente-arts kreeg een vergoeding uit de gemeentekas voor de behandeling van mensen die onder de armenzorg vielen. Per 1 januari 1963 werd Harpers door de gemeenteraad eervol ontslagen wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. Naast gemeente-arts en huisarts was hij ook ruim 20 jaar schoolarts en medisch adviseur van het Groene Kruis.
Hij werd als gemeente-arts opgevolgd door C.F.M. Billet die in de Kerkstraat woonde.
Na de eerste wereldoorlog deed met name dokter P.J. Snijders pionierswerk in Ubach over Worms.
Het was ook heel normaal dat dokters (al dan niet gediplomeerd) adverteerden in de krant. Zo hield in 1924 een dokter J. Klein spreekuur in Scherpenseel en Kohlberg. Hij adverteerde met een grondige behandeling van allerlei ziekten, ook de tot nu toe ongeneeslijke en dat zonder vergiftige geneesmiddelen en alles met glansrijke resultaten! Menige grensbewoner zal de grens zijn overgetrokken.
