Schaesberg.
Tot april 1618 vielen de gehuchten Scheijdt, Palemig en Lichtenberg bestuurlijk onder de bank Heerlen. Het adellijk geslacht Van Schaesberg wist de koning van Spanje echter te bewegen om Schaesberg te verheffen tot een vrije heerlijkheid. De heer Van Schaesberg kreeg wel de bestuurlijke macht, maar niet het eigendomsrecht. Schaesberg kreeg nu een eigen schepenbank met aan het hoofd een schout. Zij spraken ook het recht. Schaesberg kreeg de zogenaamde hoge jurisdictie en betekende dat men ook mocht beslissen over leven en dood. In de tijd van de zogenaamde bokkenrijders werden meerdere doodsvonnissen uitgesproken en uitgevoerd.
De adel wist te bewerkstelligen, dat Schaesberg in 1672 niet in handen kwam van de Republiek der Nederlanden. Het bleef aanvankelijk een Spaanse enclave omgeven door Hollands gebied. Later ging het nog over naar Oostenrijk. Een situatie die bleef bestaan tot 1782.
Toen bij de inlijving bij Frankrijk gemeentes werden ingesteld verloor de graaf Van Schaesberg (de baronnen waren met terugwerkende kracht in de erfelijke gravenstand verheven) zijn rechten en ontstond er een gemeente met de naam Schaesberg. Het gehucht Scheydt (in het dialect "Sjeet") werd het belangrijkste deel. In feite was het niet meer dan een straatdorp tussen de huidige brug en het Eikske. "Scheydt" betekent overigens scheiding, een hoogte met aan een kant het beekdal van de Strijthagerbeek en aan de andere kant het beekdal van Geleenbeek/Caumerbeek.
De meeste inwoners van Schaesberg waren of landbouwer, knecht of dagloner bij de grote hoeves. Er waren handwerkers, smeden, middenstanders. Het was in die zeker niet allemaal een vetpot hoewel in de gemeente een aantal grote (pacht)hoeves lagen. In de 19e eeuw zien we dat mensen ook in Duitsland gaan werken.
In 1896 werd na een aantal jaren van graven en andere werkzaamheden de spoorlijn van Sittard naar Herzogenrath geopend. Schaesberg kreeg een station. Daarvoor werd de gemeente nu wel doorsneden door een diepe ingraving en waar een smalle brug overheen werd gelegd.
De volgende grote verandering is de aanleg van particuliere steenkolenmijn Oranje-Nassau 2 gevolgd door de staatsmijn Wilhelmina bij Terwinselen. De staatsmijn lag echter binnen de gemeente Schaesberg. Van alle windstreken kwamen men om in de mijnen te werken. Het was een tijd van komen en gaan met uiteindelijk een explosieve groei van de bevolking. Er was constant sprake van woningnood. Woningen voor de mijnwerkers werden aanvankelijk op wat grotere afstand van het dorp gebouwd. Pas na de tweede wereld oorlog worden de wijken direct aan het oude straatdorp gebouwd.
Hoewel het zwaar werk was, was er toch sprake van een zekere welvaart. Na de oorlog overtrof de productie van de mijnen nooit meer die van voor de oorlog. Uiteindelijk werd op 17 december 1965 door de toenmalige minister Joop den Uyl medegedeeld, dat de mijnen ging sluiten. Op 1 juni 1971 sloot de Oranje-Nassaumijn de poorten. De staatsmijn Wilhelmina sloot haar poorten al in augustus 1969.
Duizenden mensen kwamen zonder werk te zitten en moesten worden omgeschoold. De een lukte dit in de regio en de ander vertrok naar elders in Nederland.
Vanaf het einde van de vijftiger jaren van vorige eeuw is Schaesberg gestart met een ingrijpende stedenbouwkundige operatie. Het overgrote deel van de bebouwing (monumentale boerderijen, winkels en huizen) werd gesloopt. Omdat de monumentale Petrus & Paulus kerk niet kon worden gesloopt kwam de kerk op een soort eiland te liggen tussen de bestaande Hoofdstraat en een nieuwe poot van de Hoofdstraat. Dit was nodig voor een betere afhandeling van het verkeer. Op de plek van de oude panden kwamen nieuwe panden met meerdere verdiepingen te staan. Ook later is er nog aangepast en moest jonge bebouwing het veld ruimen voor iets nieuws. Het oorspronkelijk agrarisch karakter is vervangen door een stedelijk aanzien.
Uiteraard is onze bibliotheek nog veel meer informatie te vinden over de geschiedenis van Schaesberg en zijn bewoners.
%20m%20%3Dschool%20r%3Drijkspolitie.jpg/picture-200?_=175e0c84658)
